Hees: heden en verleden
Hees heden
Hees in Nijmegen… een historisch dorp èn een woonwijk in de 21e eeuw.
Hees was eeuwenlang een kerkdorp buiten de stad Nijmegen. Het dorp van tuinders en boeren en gegoede burgerij had ook een aantal maatschappelijke functies zoals wees- en rusthuizen, pensionaten en kloosters. Vanaf ± 1900 raakte Hees aangesloten bij de stad. Na 1945 is Hees volledig opgenomen in de stedelijke bebouwing. Ook in Hees zelf werden woonwijken gebouwd.
De kenmerken van het oude Hees zijn nog op diverse plekken herkenbaar: villa’s en kloosters, woningen van boeren en tuinders, open ruimten tussen losstaande woningen, de Petruskerk, lanen met monumentale bomen, hier en daar een veldje en andere groene eilanden, Deze elementen zijn bijzonder en dragen bij aan een prettig woonklimaat.
Vanaf 1945 heeft ook de vestiging van het bedrijfsterrein Westkanaaldijk met zijn aan- en afvoerwegen onafgebroken ingewerkt op Hees. Het is in Nederland het grootste bedrijfs- en industrieterrein in de bebouwde woonomgeving. Met de openstelling in 2013 van de nieuwe Waalbrug de Oversteek, de Energieweg als deel van de stedelijke rondweg en als regionale verbindingsweg met de snelwegen wordt het woonklimaat Hees verder bepaald.
Het woonklimaat staat onder druk door toenemend intensief verkeer, zich opdringende industrie en bedrijven, en (sluipende) verdere verstening in Hees zelf. Behoud van het goede van Hees spreekt menigeen aan. Het gaat echter niet vanzelf. Daarom ook is de Vereniging Dorpsbelang Hees opgericht.
Wil je meer weten over de geschiedenis van Hees? Kijk op de pagina van de werkgroep Historie.
Hees, een ontstaansgeschiedenis
Het dorp Hees is ontstaan in de middeleeuwen en was onderdeel van het Schependom Nijmegen. Dankzij vruchtbare gronden ontwikkelt het zich tot het landbouwgebied van Nijmegen. Vanaf de 17e eeuw is het gebied ontgonnen en vestigen stadsbewoners zich hier in verbouwde boerderijen of nieuwe buitenverblijven. In de negentiende eeuw was Hees een dorp met twee bevolkingsgroepen: tuinders en welgestelden op zoek naar rust. De meeste tuinders waren eigenaar van chique kwekerijen en bloemisterijen. Deze tuinders onderhielden ook de tuinen van de villa’s en buitens van oud-kolonialen uit Nederlands-Indië en renteniers, die zich vanaf het begin van de negentiende eeuw in het rustige Hees vestigden. Veel buitenplaatsen zijn verdwenen, slechts een klein aantal heeft zich gehandhaafd in de omgeving van de Kerkstraat, Kerkpad en Bredestraat. Andere landgoederen werden aangekocht door kloosterorden voor hun kloosters, pensions en scholen.
Sinds 1889 verbond een stoom tram, en sinds 1922 een elektrische tram, Hees met het centrum van Nijmegen. Pas na de Tweede Wereldoorlog werd deze lijn opgeheven.
De aanleg van het Maas-Waalkanaal in 1927 betekende een kentering voor de ontwikkeling van het dorp. Door de aanleg daalde het grondwaterpeil, waardoor het gebied niet meer geschikt was voor de tuinbouw. Bovendien werden havens aangelegd en vestigde de industrie (PGEM) zich aan het kanaal. Het karakter van het gebied rond het dorp veranderde van een agrarisch gebied aan de rand van de stad, naar een arbeiderswijk in de stad. Pal tegen het dorpje Hees werd de wijk Heseveld geboren. Het karakter van het oude dorpje Hees bleef echter behouden.